Emotionele ontwikkeling, help een handje!

Executieve Functie: Emotieregulatie

Iedereen heeft er weleens mee temaken, het gillende kind dat zelfs op de grond gaat liggen om zijn of haar zin te krijgen. Dagelijks loop ik hier tegenaan, als kleuterleerkracht en als moeder van een peuter. Een ander zou zeggen ‘daar zit een kop op’. En gelukkig zit er een kop op! Want dit gedrag is heel ‘normaal’ en hoort nou eenmaal bij de ontwikkeling van het jonge kind. Ik zeg specifiek jonge kind, omdat het op een gegeven moment, als het goed is, over zou moeten gaan. Maar ga niet te snel juichen, want daar moeten wij als opvoeders natuurlijk wel wat voor doen, willen we het kind hierin optimaal begeleiden.


Kinderen helpen met het ontwikkelen van de executieve functie emotieregulatie is geen appeltje eitje, vooral niet omdat het ook op onze emoties en geduld werkt. Bijvoorbeeld als je kind voor de zoveelste keer in de gang staat te gillen omdat hij of zij niet bij een vriendje mag gaan spelen. Je voelt de blikken van andere ouders branden en ook de leerkracht kijkt mee naar het drama wat zich op dat moment voordoet. Eerst probeer je het kind te sussen, wat vervolgens nog harder gaat gillen, je zet een boze stem op, helaas werkt dit ook niet meer, het liefst zak je door de grond! Ook ik wilde vaak het liefst door de grond zakken in zulke situaties, totdat ik deze drama’s als fantastische leermomenten ben gaan zien om de emotieregulatie te ontwikkelen!

Emoties reguleren dat gaat toch vanzelf?

Naast de rol van de leerkracht hebben ouders een zeer belangrijke rol binnen de ontwikkeling van de emotieregulatie. Vaak gebeurt dit onbewust. Bijvoorbeeld: De ouder heeft beloofd in de middag naar de speeltuin te gaan, maar plots begint het te regenen. Jonge kinderen kunnen hier emotioneel op reageren. De ouder legt uit waarom het niet kan en bedenkt (samen met het kind) een alternatief. Hierin wordt al gewerkt aan de ontwikkeling van de emotieregulatie en flexibiliteit.

Sommige kinderen kunnen lang in een negatieve situatie blijven hangen, ouders kunnen het dan lastig vinden om met een dergelijke situatie om te gaan. Toch is het zeer van belang dat de leerkracht en ouders kinderen sturen in deze situaties, kinderen weten namelijk niet van nature hoe ze in deze negatieve situatie met hun gedrag om moeten gaan.

Om in de hiervoor genoemde situatie het gedrag te kunnen reguleren, hebben kinderen begeleiding nodig. Deze vaardigheid (executieve functie) wordt ook wel emotieregulatie genoemd. Uiteraard is dit aangeleerd gedrag, we kunnen kinderen er dan ook niet op aankijken als ze niet weten hoe ze zich in deze situatie moeten gedragen. Het ‘juiste’ gedrag is ze dan gewoonweg nog niet voldoende aangeleerd.

Handige tips voor het trainen van deze executieve functie

Hier een aantal tips om samen met het kind te werken aan de ontwikkeling van de emotieregulatie:

• Als je merkt dat het kind zich in een situatie bevindt waarin hij of zij zijn emotie niet weet te reguleren, bedankt dan eerst; het mag! Een kind mag zich zo gedragen, puur omdat het niet weet hoe hij met de emotie om moet gaan.
• De volgende stap is; ik ga je helpen om dit wel te kunnen! Emoties mogen er zijn, neem dan ook niet voor om deze emoties te stoppen, maar om er op een andere manier mee om te kunnen gaan.
• Benoem de gevoelens van het kind en geef aan dat je het snapt dat het niet leuk is.
• Laat ook het kind, als mogelijk, zijn of haar gevoel benoemen en bevestig dit non-verbaal.
• Bereid het kind voor op wat komen gaat. “Vanmiddag haalt opa je op, je kunt dan niet bij iemand spelen”. Ga samen met het kind opzoek naar een oplossing.
• Zorg voor bepaalde routines, zodat het kind niet teveel te maken heeft met onverwachtse momenten.
  De onverwachtse momenten (niet te vaak) zijn ook goed om te gebruiken zodat ze om leren gaan met veranderingen. (Hierover meer in het volgende artikel).

Bied vooral steun! Voor ons spreekt ‘gewenst’ gedrag vaak voor zich, maar daar hebben ze ons echt bij nodig! Hoe vaak een kind het nodig heeft om deze stappen te doorlopen verschilt per kind en situatie.
En als je het even helemaal zat bent, bekijk dan dit filmpje 😉 

De opvoeder is de berijder die het kind, de olifant, aanstuurt zijn emotie te reguleren. Wij sturen totdat ze hun eigen berijder worden en wij de teugels los kunnen laten.

In het volgende artikel ga ik verder in op de emotieregulatie in combinatie met de ontwikkeling van ‘flexibiliteit’, want hoe flexibel zijn wij zelf eigenlijk? En wat verwachten we van de flexibiliteit van kinderen?

Hoe ga jij om met de emoties van jouw kind? Heb jij jezelf weleens geschaamd voor jouw kind? Laat het ons weten.